5.   FARMAKOLOJİK ÖZELLİKLER

5.1. Farmakodinamik özellikler

Farmakoterapötik grup: Minerallar-Kalsiyum karbonat ATC Kodu: A12AA04

Kalsiyum iyonları biyolojik sistemlerin aktivasyonu için kritik öneme sahiptir. Uyarılabilir membranların hassasiyeti ekstrasellüler Ca++ konsantrasyonuna bağımlıdır. Oral kalsiyum alımı kalsiyum eksikliği durumunda iskelet kemiklerinin remineralizasyonunu artırır.

Fosfat bağlayıcı ajan olarak kalsiyum karbonatın önemi, gastrik hidroklorik asid ile aktive edilmesinden sonra bağırsaktaki diyet fosfatı ile insolübl kalsiyum bileşikleri oluşturmasındandır. Oluşan bu insolübl bileşikler ise idrarla atılır.

Kronik Renal Yetmezlikli Hastalarda Hiperfosfatemi

Kronik renal yetmezlik kalsiyum ve fosfat metabolizması üzerine ciddi etkiler yapar. Renal yetmezlik nedeniyle D3 Vitamini metabolizması da bozulur ve hiperfosfatemi meydana gelir. Kalsiyum absorbsiyonu yalnızca sağlıklı böbreklerde üretilebilen D3 Vitamini yardımı ile sağlanmaktadır. Glomerüler filtrasyon hızı 30 ml/dk altına düştüğünde D3 Vitamini seviyesi anlamlı olarak azalır. Bu ise kalsiyum absorbsiyonunda azalmaya yol açar. Sonrasında hipokalsemi oluşur. Bu ise paratiroid bezlerini uyararak hormon sekresyonu yaptırır. Sekonder hiperparatiroidizm kemikten kalsiyum mobilizasyonuna neden olur. Bu ise kemik ağrılarına ve sonrasında osteomalaziye neden olur.

Renal atılımdaki azalma ile birlikte renal fosfat atılımında da azalma görülür. Diyetle fosfat aliminin sürmesi nedeniyle kolayca hiperfosfatemi oluşur. Kreatin kürensin 30 ml/dk’nın altına inmesi ile fosfat retansiyonu başlamış olur.

D3 Vitamini, kalsiyum ve fosfat metabolizmalarındaki bozukluklar nedeniyle kronik renal yetmezlikli hastalar renal osteopati geliştirmeye başlarlar. Kronik renal yetmezlikli hastaların hemen hepsinde osteomalazi, osteoporoz ve osteitis fibroza veya bunların kombinasyonları klinik olarak ve radiografi çalışmaları ile kolayca görülebilir.

Seram fosfat seviyesinde ve paratiroid hormon seviyesindeki anlamlı artışlar nedeniyle hasta serumlarında kalsiyum-fosfat kompleksleri de oluşur. Bu ise dahili organlarda, kan damarlarında ve yumuşak dokularda kemik dışı kalsifikasyonlara neden olur ki yaşamı tehdit etmeye başlar

Kalsiyum Karbonatın Fosfat bağlayıcı ajan olarak etki tarzı

Kalsiyum karbonat pratik olarak suda çözünmeyen, renksiz, kokusuz ve tatsız bir tozdur. Midede hidroklorik asid ile reaksiyona girerek çözünebilir kalsiyum klorid ve karbon dioksid oluşturur. Kalsiyum iyonları ise, çözünmez kalsiyum fosfat bileşikleri oluşturmak üzere fosfat ile birleşirler ve bu halde atılırlar.

Besin fosfatının mevcudiyeti durumunda presipitasyon reaksiyonunun midede bile oluşma şansı vardır. pH bağımlı solübülite nedeniyle, optimal etkinlik pH 5.0 ile 7.0 arasında hafif asidik olmalıdır, en uygun pH ise 6.0’dır. Bu durumda fosfatın % 80 ile 95’i bağlanır. pH 8.0’de bağlama kapasitesi % 60’a düşer. Bu nedenle, terapötik olarak istenen fosfat presipitasyonu kalsiyum karbonat için, mide asidi ile reaksiyona girdikten sonra, besin fosfatının çoğunun açığa çıktığı ve pH nin hafifçe 7.0 - 8.0 aralığında tamponlu olduğu ince bağırsakta ortaya çıkar.

Bu aktivite şekli kalsiyum karbonatın fosfat bağlayabilmesi için mide asidine bağlı olduğunu göstermektedir. Dolaylı olarak, fosfatın yavaş sekresyonu nedeniyle seram fosfatı normalleşir ve uzun dönemli tedavide normal sınırlar içinde tutulabilir. Kalsiyum karbonatın kullanımı yalnızca diyet zamanı ile sınırlandırılmalıdır. Çünkü yalnızca bu zaman fosfatı bağlama şansı vardır.

5.2. Farmakokinetik özellikler

Hormonlar kalsiyum absorbsiyonunu kontrol eder. Absorbsiyonu yaşla beraber azalır, hipokalsemik durumlarda artar. Alman 500 mg kalsiyum karbonatın % 30 - 40’ı absorbe olur. Daha yüksek dozların alınması absorbe edilen miktarı yalnızca hafifçe artırır. Günlük normal diyetle alım yaklaşık 1000 mg’dır.

Kalsiyum, seram kalsiyum seviyesine bağlı olarak böbrekler yoluyla itrah edilir. Sağlıklı bir böbrekte filtre edilen kalsiyumun % 98’i glomerüler tübülüslerden absorbe edilir.

5.3. Klinik öncesi güvenlilik verileri

Besinlerdeki fosfatı bağlamak amacıyla kullanıldığında ve yiyeceklerle beraber uygulandığında maksimum fosfat bağlanması gerçekleşir. Bu ise kalsiyum karbonatın absorbsiyonunu önler. Bu nedenle kalsiyum karbonatın sistemik alımına ilişkin herhangi bir negatif etki ortaya çıkmaz. Hiperfosfatemi tedavisi seram kalsiyum ve fosfatının düzenli bir şekilde takip edildiği hastalarda uygulanmalıdır.