4.Olası yan etkiler nelerdir ?

Tüm ilaçlar gibi METHOTREXATE DBL’in içeriğinde bulunan maddelere duyarlı olan kişilerde yan etkiler olabilir.

Genelde yan etkilerin sıklığı ve şiddetinin dozla ilişkili olduğu düşünülmektedir.

Olası yan etkiler aşağıdaki kategorilere göre listelenmektedir.

Çok yaygın : 10 hastanın en az Tinde görülebilir.

Yaygın: 10 hastanın birinden az, fakat 100 hastanın birinden fazla görülebilir.

Yaygın olmayan; 100 hastanın birinden az, fakat 1000 hastanın birinden fazla görülebilir. Seyrek: 1000 hastanın birinden az fakat 10.000 hastanın birinden fazla görülebilir.

Çok seyrek: 10.000 hastanın birinden az görülebilir.

Çok yaygın

• Enfeksiyona karşı direnç azalması, yutak iltihabı

• Lökopeni denilen kandaki beyaz hücrelerde azalma

• Sersemlik, baş ağnsı

• Alleıjik (anafılaktik) reaksiyonlar

• Yutkunamama, hafif kas felci, konuşma bozuklukları vücudun bir yansında hareket gücünün azalması ve kasılmalar da yüksek doz uygulamalardan sonra ortaya çıkmıştır.

• Kama ait rahatsızlık, ülseratif stomatit (küçük yaralarla belirgin ağız iltihabı), bulantı, mukoz membranlann (dışan açılan boşluğu döşeyen tabaka) iltihabı (en sık olarak ağız iltihabı, dişeti iltihabı ve hatta barsak iltihabı, barsakta yara oluşumu ve kanama)

• Karaciğer enzimlerinde belirgin artış, alkalin fosfataz ve bilirubin seviyelerinde artış

Yaygın

• Ateş

• Kandaki beyaz hücrelerin azlığıyla birlikte kemik iliği baskılanması en sık bulgudur, ancak kanda trombosit azlığı, kansızlık veya herhangi bir bulguyla birlikte ortaya çıkabilir.

• İştahsızlık

• Uyuşukluk

• Bulanık görme

• Çeşitli bölgelerde damar iltihabı, kanama meydana gelebilir.

• Sıklıkla eozinofili (kandaki beyaz hücrelerin bir çeşidinin azalması) ile ilişkili kısa süreli ve şiddetli gelişen veya uzun süreli doku veya organ boşluklarında gelişen zatürre ortaya çıkabilir ve Ölümler bildirilmiştir.

• Bulantı, kusma, ağız iltihabı, ishal

• Ekleın ağnsı

• Üşüme, aşın yorgunluk, kırgınlık, nekroz (doku ölümü), titreme

• Kaşmtı, ciltte kaşıntılı geçici kabarcık, kızanklık

Yaygın olmayan

• Fırsatçı enfeksiyonlar, çeşitli bölgelerde uçuk, akciğer iltihabı, enfeksiyon gelişebilir.

• Kanda trombosit azlığı, kanda her çeşit hücrenin azalması, agranülositoz (kandaki beyaz hücrelerin bir çeşidinin ileri derecede azalması)

• Nötropeni (kanda nötrofil denen hücrelerin azalması)

• Kanda gama globülin maddesinin azlığı

• Depresyon, zihin karışıklığı, ruhsal değişiklikler

• Düşük doz metotreksattan sonra, geçici ince bilişsel işlevlerde bozukluk, alışılmadık kraniyal (kafa ile ilgili) duyumlar bildirilmiştir.

• Kalp çevresinde sıvı toplanması

• Burun kanaması, akciğerdeki bağ dokusu artışı, zatürre, alveol (hava keseciği) iltihabı, nefes darlığı, göğüs zarına sıvı toplanması

• Libido kaybı/ impotans (erkekte cinsel güçsüzlük), vajina yaralan, vajina iltihabı, idrar yolu iltihabı, idrar çıkarmada güçlük, idrar çıkaramama

• Saç dökülmesi, Stevens-Johnson Sendromu ve toksik epidermal nekroliz adı verilen aşın duyarlılık reaksiyonlan

• Cilt döküntüleri, ışığa hassasiyet, kurdeşen, deriye renk veren pigment maddelerinde artış, yara iyileşmesinin bozulması

• Karaciğerde yağlı metamorfoz (başkalaşma), uzun süreli karaciğer fibrozu

• Kandaki albümin adı verilen proteinin miktannda azalma

Seyrek

• Kısa sürede ve şiddetli gelişen karaciğer iltihabı ve karaciğer haşan

• Akne, deride berelenme, eritema multiforme adı verilen ve cilt ile mukoz membranlarda oluşan aşırı duyarlılık reaksiyonlan, ciltte boğumlanma (nodül oluşumu), tırnaklarda pigment artışı, tımaklann gevşemesi veya düşmesi, romatizmal boğumlarda artma

• Kanda ürik asit, üre ve kreatinin maddelerinde artma

Çok seyrek

• Aşın duyarlılık reaksiyonlan, romatizmaya benzeyen doku kitleleri oluşumu

• Yüksek dozlan takiben göğüs zan kaynaklı ağn ve göğüs zan kalınlaşması içeren bir hastalık tablosu rapor edilmiştir.

• Metotreksatın barsak iç tabakası üzerine etkisi, besinlerin kötü emilimine veya toksik megakolona (kolonun genişlemesi ve delinmesine yol açan hastalık tablosu) yol açmıştır.

• Hem radyasyonla hem de güneş ışığı ile hasarlanmış deride “reca!!” fenomeni denilen rahatsızlık bildirilmiştir.

• Karaciğer bozukluklan, hepatitin uzun süreli olarak tekrar aktive olması karaciğer yetmezliği

• Telanjektazi (belli bir bölgede küçük kan damarlannın genişlemesi), deride çok sayıda çıban oluşumu, tırnak kökü iltihabı

Kanser gelişimi, genetik değişim, üreme yeteneği bozukluğu:

Metotreksatın hayvanlarda somatik hücrelerde ve insanlarda kemik iliği hücrelerinde kromozomal hasara neden olduğu bildirilmiştir. Bu etkiler geçici ve geri dönüşümlüdür. Metotreksat ile tedavi edilen hastalarda, tümör oluşumu (lenfoma, genellikle geri dönüşümlü) riskinde artışa neden olur fakat deliller tam değerlendirme yapmak için yetersizdir. Metotreksatın insanlarda tedavi sırasında ve tedavinin kesilmesinden sonraki kısa bir süre içinde üreme yeteneğinin ve spermin azalmasına, kadınlarda adet bozukluklarına ve adet görememeye neden olduğu bildirilmiştir.

İlave olarak metotreksat insanlarda embriyotoksisite (anne kamındaki bebekte oluşan zarar), düşük ve anne kamındaki bebekte bozukluklara neden olur. Dolayısıyla üreme üzerindeki olası etki riski çocuk doğurma çağındaki hastalara anlatılmalıdır.

Yan etkilerin raporlanması

En önemli advers reaksiyonlar arası ülserati( stomatit, lökopeni, bulantı abdominal distres sayılabilir. Bildirilen diğer advers reaksiyonlar ise halsizlik çabuk yorulma, titreme ve ateş, şuur bulanıklığı ve enfeksiyona karşı direnç azalması olarak özetlenebilir. Genel olarak advers reaksiyonların sıklığı ve şid deti doza bağımlıdır. Değişik sistemlere advers reaksiyonlar aşağıda verilmektedir:
Cilt: Eritematöz döküntüler, kaşınti, ürti fotoduyarlılık, depigmentasyon, a!opesi ekimoz, ,telanjiektazı, akne ve fronkül. Aynı anda UV'ye maruz kaldığında psoriazis lezyonları artabilir. Kan: Kemik depresyonu, lökopeni, trombosip anemi hipogamaglobulinemi, diğer yerlerden hemoraji, septisemi.
Sindirim sistemi: Jinjivit, fara stomatit, anoreksi, kusma, diyare hematemez, melena, GI ülserasyonlar kanama, enterit, akut karaciğer atrofis sonlanan hepatik toksisite, nekroz yağlı dejenerasyon, periportal fibroz ve hep siroz.
Ürogenital sistem: Renal yetmezlik; azotemi sistit, hematüri, oogenez ve spermatogenezde bozukluklar geçici oligospermi, menstruel disfonksiyon infertilite, abortus, fetal defektler, nefropati Merkez sinir sistemi: Baş ağrıları, dalgınlık, bulanık görme, afazi, hemiparazi ve konvülziyorılar muhtemelen kanamaya veya intraarteriyel kateterizasyon komplikasyonlarına bağlı. intratekal uygulamadan sonra konvülziyon, parezi, Guillan-Barre sendromu ve BOS basınç artışı gözlenmiştir.
Methatrexate kullanımına bağlanarak biidirilen diğer komplikasyonlar arasında pnömonitis, metabolik değişiklikler, diyabetin ağırlaşması osteoporotik etkiler, doku hücrelerirıde abdominal değişiklikler ve hatta ani ölümler bulunmaktadır.