5.   FARMAKOLOJİK ÖZELLİKLER

5.1. Farmakodinamik özellikler

Farmakoterapötik grup: Prostaglandin analogları ATC kodu: S01EE01

Bir prostaglandin F2a analoğu olan latanoprost, aköz hümörün dışarıya akışını artırarak göz içi basıncını azaltan selektif bir prostanoid FP reseptör agonistidir. Hayvanlar ve insanlarda yapılan çalışmalar basınç düşürücü etkinin ana mekanizması olarak, uveoskleral dışa akımın artması olduğunu göstermiştir. İnsanlarda yapılan çalışmalarda bu mekanizmaya ek olarak, aköz hümörün dışa akımı kolaylaştırıcı faktörlerin etkisini artırdığı (dışa akım direncinin azalması) gözlenmiştir. İnsanlarda göz içi basıncım düşürücü etkisi 3-4 saatte başlar ve maksimum etki 8-12 saat sonra ortaya çıkar. Basıncı düşürücü etki en az 24 saat süreyle devam eder.

Önemli çalışmalar latanoprost’un tek başına tedavide etkin olduğunu göstermiştir. Kombine kullanımı ile ilgili klinik çalışmalar tam kesinlik kazanmamış olsa da, 3 aylık bir çalışma latanoprost’un beta-adrenerjik antagonistleriyle (Timolol) kombinasyonunun etkili olduğunu göstermiştir. Kısa süreli çalışmalar (1 veya 2 hafta), latanoprost’un adrenerjik agonistler (Dipivalil, Epinefrin), oral karbonik anhidraz inhibitörleri (Asetazolamid) ile kombinasyonunun aditif, kolinerjik agonistlerle (Pilokarpin) ise kısmen aditif etkileri olduğunu düşündürmektedir.

Klinik çalışmalar, Latanoprost’un aköz hümörün üretiminde herhangi bir etkisinin olmadığını göstermiştir. Latanoprost’un kan-aköz bariyeri üzerine de herhangi bir etkisi söz konusu değildir.

Topikal uygulama sırasında az ya da orta derecede bir konjunktival veya episkleral hiperemi ortaya çıkabilmektedir.

Psödofakik hastalarda uygulanan kısa süreli latanoprost tedavisi sonucunda arka segmente herhangi bir fluoresein sızması söz konusu olmamıştır.

5.2. Farmakokinetik özellikler

Genel özellikler

Kimyasal yapısı bir izopropilester olan latanoprost bir ön ilaçtır, bu hali ile etkili değildir, ancak hidroliz sonucu asit formuna dönüşen latanoprost biyolojik olarak aktif hale geçer.

Emilim:

Prodrug latanoprost, korneadan kolayca absorbe edilir ve aköz hümöre geçen ilacın tamamı, korneayı geçerken hidrolize olur.

İnsanlarda yapılan çalışmalar, ilacın, topikal olarak uygulanmasından 2 saat sonra, aköz hümörde maksimum konsantrasyonuna eriştiğini göstermektedir.

Dağılım:

İnsanlarda, plazma yan-ömrü 17 dakikadır. Başlıca ön segmentte, konjuktiva ve göz kapaklarında dağılır.

Biyotransformasyon:

Pratik olarak, latanoprost’un aktif hali olan asit formunun göz içinde herhangi bir metabolizması söz konusu değildir. Asıl metabolizma karaciğerde oluşur.

Eliminasyon:

Başlıca metabolitleri 1,2-dinor ve 1, 2, 3, 4-tetranordur. Hayvan çalışmalarında, biyolojik aktivitesi olmayan ya da çok az olan başka metabolitleri olduğu ve başlıca idrarla atıldığı gösterilmiştir.

Doğrusallık /doğrusal olmayan durum: Herhangi bir çalışma yürütülmemiştir.

5.3.   Klinik öncesi güvenilirlik verileri

Latanoprost’un oküler ve sistemik etkileri birçok hayvan türünde araştırılmıştır. Genel olarak, latanoprost klinik oküler dozu ve sistemik toksisitesi arasında en az 1000 kat olan güven aralığı ile iyi tolere edilir. Anestezi altında olmayan şempanzelere intravenöz yoldan yüksek doz, doz/vücut ağırlığına göre klinik dozun 100 katı, uygulanmış ve kısa sürede solunum hızının arttığı görülmüştür. Bunun olasılıkla bronkokonstrüksiyondan kaynaklandığı düşünülmüştür.

Tavşan ve maymunlarda 100 mcg/göz/gün’e varan dozlarda (klinik doz yaklaşık olarak 1.5 mcg/göz/gün’dür) gözlerde bir toksik etki görülmemiştir. Bununla beraber maymunlarda, latanoprost’un irisin pigmentasyonunun artırdığı tespit edilmiştir.

Pigmentasyonun iristeki melanositlerin melanin üretimlerinin uyarılmasıyla arttığı düşünülmektedir. Proliferatif bir değişiklik gözlenmemiştir. İris rengindeki değişiklik kalıcı olabilir.

Kronik oküler toksisite çalışmalarında, 6 mcg/göz/gün latanoprost uygulamasının palpebral fisürün artışını indüklediği görülmüştür. Bu etki geri dönüşümlüdür ve klinik dozların üstünde doz uygulamasıyla ortaya çıkar. İnsanlarda bu etki görülmemiştir.

Latanoprost bakterilerde ters mutasyon testinde, fare lenfomasında gen mutasyonu ve fare mikronükleus testlerinde negatif bulunmuştur. İnsan lenfositlerinde in vitro olarak kromozom abresyonları gözlenmiştir. Benzer etkiler doğal bir prostaglandin olan prostaglandin F2a ile de ortaya çıkmıştır ve bunların sınıf etkisi olduğunu göstermektedir.

Sıçanlarda yapılan in vitro / in vivo ek mutajenik etki çalışmalarında latanoprost’un mutajenik potansiyeli olmadığı görülmüştür. Fare ve sıçanlarda yapılan karsinojenik etki çalışması negatif bulunmuştur.

Hayvan çalışmalarında latanoprost’un erkek veya dişi fertilitesine bir etkisi görülmemiştir. Sıçanlarda intravenöz latanoprost ile (5, 50 ve 250 mcg/kg/gün) embriyotoksik etki ortaya çıkmamıştır. Bununla beraber, latanoprost 5 mcg/kg/gün ve üzerindeki dozlarda tavşanlarda embriyoletal etki oluşturmuştur.

Teratojenik potansiyel gözlenmemiştir.